Kimler özet beyan verebilir?

Soru: Kimler özet beyan verebilir?

Cevap: Özet beyan, eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesine getiren veya eşyanın gümrük bölgesine taşıma sorumluluğunu üstlenen kişi (bu sayılan kişiler taşıyıcı tanımına girmektedir) tarafından verilebilir. Bu kişilerin yükümlülükleri saklı kalmak kaydıyla özet beyan bu kişiler adına hareket eden kişi, eşyayı yetkili gümrük idaresine sunabilen veya eşyanın sunulmasını sağlayan kişi ya da bu sayılan kişilerin temsilcisi tarafından verilebilir.

Bu çerçevede, taşıma şekline göre farklılık arz etmeksizin, eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesine getiren taşıma aracının kullanıcısı/işleticisi tarafından özet beyan verilebileceği gibi, taşıyıcı dışında taşıyıcının temsilcisi tarafından da verebilir.

Bunun yanında, özet beyan, taşıyıcı (eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesine getiren veya eşyanın gümrük bölgesine taşıma sorumluluğunu üstlenen kişi) dışında üçüncü kişilerce de verilebilir. Bu durumda, özet beyan taşıyıcı adına değil, onun yerine veriliyor demektir.

Soru: Kombine taşımacılıkta giriş özet beyanı kim verir?

Cevap: Eşyanın yüklendiği aracın, aktif taşıma aracı olarak bağımsız şekilde hareket edecek nitelikte olduğu ve bu aracın başka bir araçla Türkiye Gümrük Bölgesine taşındığı kombine taşımacılıkta, özet beyanı verme yükümlülüğü taşınan taşıma aracının işleticisine aittir.

Bu durumda, eşya ile yüklü bir kara taşıtının gemi ile Türkiye Gümrük Bölgesine taşındığı kombine taşımacılıkta (Ro-Ro taşımacılığı) özet beyanı, eşyanın yüklü olduğu kara taşıtının işleticisinin vermesi gerekmektedir.

Soru: Taşıma aracının paylaşılması (Gemi Taşımacılığının Paylaşılması Anlaşmaları ) durumunda özet beyanı kim verir?

Cevap: Deniz veya hava taşımacılığında, taşıma aracının paylaşımı veya taşıma işleminin sözleşme (slot agreement gibi) kapsamında yapılması durumunda, özet beyan verme yükümlülüğü, taşıma işlemini taahhüt ederek eşyanın araçta taşınması için taşıma belgesi düzenleyene aittir.

Diğer bir deyişle, söz konusu anlaşmayı yapan deniz taşımacılarının her biri tarafından gemide taşıdıkları eşya için deniz konşimentosu düzenlenebilir ve her biri birer deniz taşıyıcısı haline gelir. Bu durumda, özet beyan verme yükümlülüğü, gemi taşımacılığını paylaşan ve taşıdıkları eşya için konşimento düzenleyebilen her bir taşıyıcıda bulunmaktadır.

Soru: Özet beyan hangi gümrük idaresine ve nasıl verilir?

Cevap: Özet beyanın, giriş gümrük idaresine, veri işleme tekniği yoluyla verilmesi gerekmektedir. Giriş gümrük idaresi, eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine getirildiği ve risk analizine dayalı giriş kontrolüne tabi tutularak sevk işlemlerinin yapıldığı gümrük idaresidir.

Ancak, deniz veya hava taşıtlarının Türkiye Gümrük Bölgesinde birden fazla liman veya havalimanına uğraması halinde, özet beyan, eşyanın boşaltılacağı liman veya hava limanındaki gümrük idaresine verilir.

Soru: Özet beyan verme süreleri nelerdir?

Cevap: Özet beyan verme süreleri, taşıma şekline göre belirlenmiş olup aşağıda yer almaktadır:

1- Deniz taşımacılığında,

a) Konteyner ile taşınan eşya için, uzak limanlarda (Karadeniz ya da Akdeniz üzerindeki limanlar haricindeki limanlar) , hareket limanında eşyanın gemiye yüklenmesinden en az yirmi dört saat önce,
b) Dökme ve ambalaj halindeki eşya için, uzak limanlarda, Türkiye Gümrük Bölgesindeki ilk varış limanına gelmeden en az dört saat önce,
(c) Karadeniz ya da Akdeniz üzerindeki yabancı ülke limanları ile Türkiye Gümrük Bölgesindeki limanlar arasında taşınan eşya için ilk varış limanına gelmeden en az iki saat önce,

2- Hava taşımacılığında,

a) Kısa mesafeli (4 saatten kısa mesafeler) uçuşlarda en geç uçağın havalandığı ana kadar,
b) Uzun mesafeli (4 saatten uzun mesafeler) uçuşlarda, Türkiye Gümrük Bölgesinde ilk havalimanına inilmesinden en az dört saat önce,

3- Demiryolu taşımacılığında, giriş gümrük idaresine varılmasından en az iki saat önce,

4- Karayolu taşımacılığında, giriş gümrük idaresine varılmasından en az bir saat önce, bunun mümkün olmaması halinde aracın giriş gümrük idaresine varışından itibaren bir saat içinde.

Deniz veya hava taşıtlarının, Türkiye Gümrük Bölgesinde birden fazla liman veya havalimanına uğraması halinde, örneğin yakın limandan gelen geminin ilk önce Mersin’e sonra İzmir’e ve sonra da Derinceye uğrayacak olması halinde, Mersin’e gelmeden iki saat önce hem Mersin, hem İzmir ve hem de Derinceye boşaltılacak eşya için özet beyanların verilmesi gerekmektedir.

Kombine taşımacılıkta, gemide taşındıktan sonra limana inen ve “aktif taşıma aracı” haline gelen kara taşıtındaki eşya için de özet beyan verme süresi, gemi taşımacılığı için belirlenen süredir. Örneğin, yakın limandan gelen bir gemideki eşya yüklü TIR aracı için özet beyanın ilk varış limanına gelmeden en az iki saat önce verilmesi gerekmektedir.

Özet beyanın taşıyıcı değil, üçüncü bir kişi tarafından verilmesi halinde, taşıyıcı özet beyan verme sürelerine uyulması konusunda üçüncü kişiden taahhüt almalıdır, çünkü taşıyıcı özet beyanların zamanında verilmesini sağlamak durumundadır.

Soru: Özet beyanın aranmadığı durumlar hangileridir?

Cevap: Aşağıda belirtilen eşya için özet beyan aranmaz:

a) Elektrik enerjisi,
b) Boru hattı ile gelen eşya,
c) Elektronik medya içerenler dahil, mektup, posta kartı ve basılı yayınlar,
ç) Uluslararası Posta Sözleşmesi kapsamında taşınan eşya,
d) Paletler, konteynerler ve bir taşıma sözleşmesi çerçevesinde denizyolu, havayolu, demiryolu ve karayolu vasıtasıyla taşınan eşya hariç, 175, 176 ve 177 nci maddeler uyarınca başka bir yolla gümrük beyanı yapılan eşya,
e) Yolcu eşyası,
f) Paletler, konteynerler ve bir taşıma sözleşmesi çerçevesinde denizyolu, havayolu, demiryolu ve karayolu vasıtasıyla taşınan eşya hariç, 169, 170 ve 171 inci maddeler uyarınca sözlü beyanı uygun bulunan eşya,
g) ATA Karnesi ve Gümrüklerden Geçiş Karnesi (CPD) kapsamı eşya,
ğ) TIR karnesi kapsamı eşya,
h) Bakanlığın kaçakçılıkla mücadele görevi ve Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, kuvvet komutanlıkları, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ile Emniyet Genel Müdürlüğünün münhasıran asli görevleri ile ilgili olarak ve hizmet ifasında kullanılmak üzere kendilerine ait taşıtla veya yalnızca kendi yetkililerinin kullanımına mahsus taşıtlarla Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen ve Türkiye Gümrük Bölgesinden çıkarılan silahlar ve askeri malzeme,
ı) 19 Haziran 1951’de Londra’da imzalanan Kuvvetlerin Statüsü Hakkında Kuzey Atlantik Anlaşmasına Taraf Devletler Arasındaki Sözleşme ile öngörülen Form 302 kapsamı eşya,
i) 18 Nisan 1961’de diplomatik ilişkiler hakkında imzalanan Viyana Sözleşmesi, 24 Nisan 1963’de imzalanan konsolosluk ilişkileri hakkında Viyana Sözleşmesi veya diğer konsolosluk sözleşmeleri veya 16 Aralık 1969’da imzalanan özel görevler hakkında New York Sözleşmesine göre muafiyet tanınan eşya,
j) Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik kişilerce işletilen üretim veya sondaj platformları için Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen ve Türkiye Gümrük Bölgesinden çıkarılan aşağıdaki eşya,
1) Yapım, onarım, bakım veya değiştirme amacıyla bu tür platformların bünyesine dahil edilen eşya,
2) Bu platformları teçhiz etmek veya donatmak üzere kullanılan eşya,
3) Bu platformlarda kullanılan veya tüketilen malzeme ve,
4) Bu platformların zararsız atık maddeleri

Soru: Özet beyan yerine başka bir beyan verilebilir mi?

Cevap: Özet beyan verilmesine ilişkin olarak belirlenen sürelerde, transit rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşya için verilen bilgiler, özet beyan için gerekli bütün unsurları içermesi ve elektronik ortamda giriş gümrük idaresine sunulması veya bu bilgilerin bilgisayar ağları kullanılarak değişiminin gerçekleşmesi halinde, özet beyan olarak kullanılabilir. Bu durumda ayrıca özet beyan aranmaz.

Buna göre, kara sınır kapılarında özet beyan verilme süreleri içerisinde transit beyannamesi verilmesi halinde ayrıca özet beyan aranmayacaktır.

Soru: Gümrük idaresinin bilgisayar sisteminin çalışmaması halinde nasıl işlem yapılır?

Cevap: Gümrük idaresinin bilgisayar sisteminin çalışmaması halinde özet beyan yazılı olarak verilir. Yazılı olarak verilen özet beyan bilgilerinin bilgisayar sisteminin çalışmasını müteakiben en geç takip eden iş günü içerisinde sisteme girilmesi gerekmektedir.

Özet beyanın yazılı olarak verildiği durumlarda, Gümrük Yönetmeliğinin 10/A nolu ekinde yer alan Emniyet ve Güvenlik Belgesi formu kullanılır. Özet beyan kapsamı gönderinin birden fazla kalemden oluşması halinde, Emniyet ve Güvenlik Belgesi formuna 10/B nolu ek yer alan kalem listesi eklenir.

Özet beyanın yazılı olarak verilmesi durumunda, gerekli görülmesi halinde, yükleme listeleri ve diğer belgeler de ibraz edilir.

Soru: Varış Bildirimi Nedir?

Cevap: Denizyolu ve havayolu taşımacılığında, Türkiye Gümrük Bölgesine girilirken kullanılan taşıma aracının işleticisi veya temsilcisi tarafından eşyanın boşaltılacağı gümrük idaresine ulaşıldığında yapılan ve boşaltılacak eşya için düzenlenen özet beyanların tespiti için gereken bilgileri içeren bildirimdir. Taşıma aracının gümrük idaresine varışıyla birlikte zaman kaybedilmeden taşıyıcı tarafından elektronik yolla gümrük idaresine “varış bildirimi”nin gönderilmesi gerekmektedir.

Varış bildirimi, eşyayı ve getirildiği taşıma aracını giriş gümrük idaresine tanıtmak amacıyla verilir ve bu nedenle bir önce sunulan giriş özet beyanının tanımlanması için gerekli olan bilgileri içermek zorundadır. Bu bilgiler, eşyaya ve taşımaya ilişin genel bilgilerdir. Varış bildirimi, özet beyanın aksine sadece taşıyıcı tarafından verilir.

Deniz ve hava yolu taşımacılığında varış bildirimi sunulması zorunlu iken karayolunda ve demiryolunda bu yükümlülük eşyanın sunulmasıyla yerine getirilir.

Soru: Çıkış özet beyan hangi durumlarda ve hangi gümrük idaresine verilir?

Cevap: Çıkış özet beyan, Gümrük Yönetmeliğinde belirlenen özet beyan aranmayacak haller ve gümrük beyannamesi aranan haller dışında, çıkış gümrük idaresine (ihracat gümrük idaresi değil) verilir.

Soru: Çıkış bildirimi nedir?

Cevap: Türkiye Gümrük Bölgesini terk ederken kullanılan taşıtın işleticisi veya temsilcisinin, taşıtta taşınan tüm eşyayı kapsayacak şekilde çıkış gümrük idaresine (ihracat gümrük idaresi değil) taşıtın çıkışına ilişkin olarak yaptığı bildirimdir.

Kara sınır kapılarından transit rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesini terk edecek taşıma aracı için çıkış bildiriminde bulunulmaz. Bu durum dışında, Türkiye Gümrük Bölgesini terk eden tüm taşıma araçları için çıkış bildirimi yapılması gerekmektedir.

Çıkış bildiriminde, taşınan eşya için daha önce düzenlenmiş olan gümrük beyannamesi, beyanname yerine geçen belge veya özet beyanın tespiti için gerekli bilgiler ile taşımaya ilişkin bilgilerin yer alması gerekmektedir.

Soru: Gemide bulunan ancak varış yeri başka bir ülke olan eşya varış bildiriminde beyan edilmeli midir?

Cevap: Varış bildiriminin, Türkiye Gümrük Bölgesine boşaltılacak eşya için düzenlenen özet beyanların tespiti için gereken bilgileri içermesi gerekmekte olup Türkiye Gümrük Bölgesinde boşaltılmayan ve varış yeri başka bir ülke olan eşyanın varış bildiriminde beyan edilmesi söz konusu değildir.

Soru: Boş Konteynerler Giriş Özet Beyan ve Varış Bildiriminde beyan edilmeli midir?

Cevap: Göndericinin mülkiyetindeki (shipper owned) veya gemi hat işleticisine ait olan boş konteynerler, gemiden indirilecek ise, özet beyan ve varış bildiriminde yer alacaktır.

Gemide tutulacak, dolayısıyla gemiden indirilmeyecek boş konteynerler özet beyanda ve varış bildiriminde yer almayacaktır.

Soru: Bir gemi Türkiye’ye hem dökme eşya, hem de konteyner getiriyorsa hangi özet beyan verme süresi dikkate alınacak?

Cevap: Bu durumda, gemide konteyner ile taşınan eşya için, uzak limanlarda, hareket limanında eşyanın gemiye yüklenmesinden en az yirmi dört saat önce, yakın limanlar için ilk varış limanına gelmeden en az iki saat önce özet beyan verilmesi gerekmektedir.

Aynı gemide taşınan dökme ve ambalaj halindeki eşya için ise uzak limanlardan gelmesi halinde, Türkiye Gümrük Bölgesindeki ilk varış limanına gelmeden en az dört saat önce, yakın limanlardan gelmesi halinde ilk varış limanına gelmeden en az iki saat önce özet beyan verilmesi gerekmektedir.
Dolayısıyla, özet beyan verme açısından aynı gemide taşınan konteyner ve diğer yük için ayrı ayrı süreler geçerli olacaktır.

Soru: Diğer limanlara taşınmak üzere gemide kalan kargo (FROB yükler) özet beyana ve varış bildirimine dahil edilmeli midir?

Cevap: Özet beyan, eşyanın boşaltılacağı liman veya hava limanındaki gümrük idaresine verildiğinden ve varış bildirimi, boşaltılacak eşya için düzenlenen özet beyanların tespiti için gereken bilgileri içereceğinden FROB yükler özet beyana ve varış bildirimine dahil edilmeyecektir.

Elektronik Ortamda Özet Beyan Verilmesi Uygulamasına İlişkin Rehbere "Bilgi Bankası"ndan ulaşılması mümkündür.