Konu: Gümrük Yönetmeliği 205/4 değişikliği kapsamında menşe belgesi hk.
Tarih:01.03.2021 61906905 / 02.03.2021
T.C. TİCARET BAKANLIĞI Gümrükler Genel Müdürlüğü’ne Gümrük Yönetmeliği’nin 205’inci maddesinin dördüncü fıkrasının c) bendi “Doğrudan ticaret politikası önleminin uygulandığı ülkeden ithal edilen veya ticaret politikası önlemi, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülük uygulanan ülke menşeli olduğu beyan edilen eşyanın serbest dolaşıma girişinde menşe şahadetnamesi aranmaz.’’ şeklindedir. 10 Aralık 2020 tarihli 31330 sayılı Resmi Gazete ile Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına dair Yönetmelik ile aynı maddenin ç bendi ise aşağıdaki şekilde değiştirilerek 01/01/2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir. ç) bendi “Türkiye ile AB arasında gümrük birliği tesis eden 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararının ticaret politikası önlemlerine ilişkin 47’inci maddesi hükümleri saklı kalmak üzere, AB’ye üye ülkelerden A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde gelen eşyanın serbest dolaşıma girişinde, menşe şahadetnamesi aranmaz.
Ancak, (c) bendinin istisnası olarak, eşyanın aynı zamanda birden fazla ticaret politikası önlemi, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklere tabi olması ya da aynı düzenleme kapsamında ülkesine göre farklı oranların belirlenmiş olması durumunda menşe şahadetnamesi aranır. Menşe şahadetnamesi ibraz edilmemesi halinde, tahsil edilmesi gerekenlerden en yüksek tutarlar esas alınarak işlem yapılır.” şeklinde bir açıklama vardır. Değiştirilen ç) bendinde geçen, 1/95 Ortaklık Konseyi Kararı'nın 47. maddesinde de “'Önceki maddelerde öngörülen ticaret politikası önlemlerine tabi tutulan ürünlerin ithaliyle ilgili işlemlerin tamamlanması sırasında ithalatçı Devlet'in mercileri ithalatçıdan gümrük beyannamesinde söz konusu ürünlerin menşeini göstermesini ister. Ciddi ve sağlam gerekçelere dayanan kuşkular nedeniyle kesinlikle gerekli görülmesi halinde, söz konusu ürünün gerçek menşeini saptamak için destekleyici ek kanıtlar istenebilir.” hükmü amiridir Karardan da anlaşılacağı üzere menşe şahadetnamesi ibrazının zorunlu değil, makul şüphe olması durumunda istenebileceği sonucu ortaya çıkmaktadır.
Diğer taraftan Bilindiği üzere, ticaret politikası önlemleri başta Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasının Mal Ticaretine İlişkin Anlaşmalar başlıklı EK1/ A Ekinde yer alan; -GATT 94 ün VI ıncı Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Anlaşma (Anti Damping Önlemleri Anlaşması),
- Sübvansiyon ve Telafi Edici Tedbirler Anlaşması, -
Korunma Tedbirleri Anlaşması - Tekstil ve Konfeksiyon Anlaşması Kapsamında ve bu Anlaşma hükümlerine uygun olarak ulusal mevzuatımızda belirlenen hükümler çerçevesinde uygulanmakta olup, ticaret politikası önlemleri İthalat Rejimi Kararı’nın 4/3.üncü maddesinde sayılmıştır.
Ayrıca, Gümrük Yönetmeliğinin 3.üncü maddesinin (n) bendinde, “ticaret politikası önlemleri; gözetim, korunma önlemleri, miktar kısıtlamaları ve ithalat veya ihracat yasaklamaları gibi eşyanın ithal veya ihracı ile ilgili hükümlerle belirlenmiş tarife dışı önlemler” olarak tanımlanmıştır. Ticaret politikası önlemleri; - İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Mevzuat, - İthalatta Korunma Önlemleri Hakkında Karar - İthalatta Gözetim Uygulanması Hakkında Karar - İthalatta Kota ve Tarife Kontenjanı İdaresi hakkında Karar - Çin Halk Cumhuriyeti Menşeli Malların İthalatında Korunma Önlemleri Hakkında Karar Olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 25.03.2020/53484125 sayılı yazılarında, “Gümrük Yönetmeliği’nin 205/4-ç maddesinin uygulamasına ilişkin risk analizi sonuçları BİLGE sistemi aracılığıyla yükümlülere bildirildiğinden dolayı BİLGE Sistemi tarafından menşe şahadetnamesinin talep edilmeyen durumlar için eşyaya ilişkin başkaca bir tereddütün bulunmaması halinde söz konusu eşya için menşe şahadetnamesinin talep edilmemesi gerekmektedir.’’ şeklinde bir açıklama yapıldığından, sistemin beyanname tescil aşamasında menşe şahadetnamesi istemediği durumlarda menşe şahadetnamesi eklenmiyordu.
Ancak, ilgili maddenin ç bendinde yapılan değişiklik ile 01.01.2021 tarihi itibariyle yürürlüğe girerek risk kriteri durumu ortadan kaldırılmıştır. Tüm bu açıklamalara istinaden; -
ATR Dolaşım Belgesi eşliğinde AB’ye üye ülkelerden gelen,
AB menşeli, - ATR Dolaşım Belgesi eşliğinde AB’ye üye ülkelerden gelen, diğer ülkeler menşeli, - Doğrudan ticaret politikası önlemi uygulanan ülkelerden ithal edilen, Eşyalar için; Tek bir ticaret politikası önlemine tabi olması, - Sadece İlave Gümrük Vergisine (İGV) tabi olması, - Sadece Ek mali Yükümlülük (EMY) Vergisine tabi olması, - Tek bir ticaret politikası önlemine tabi olan aynı zamanda İGV ne tabi olması, - İGV ve EMY tabi olması Gibi durumlarda menşe şahadetnamesi aranılıp aranılmayacağı konusunda tereddütler hasıl olmuştur.
Son dönemlerde menşe esaslı tarife önlemleri ve vergiler ihdas edilmesi sebebiyle menşe konusu çok büyük önem arz etmektedir, hal böyle olunca menşe konusunda denetim elemanları, Gümrük idaresi, dış ticaret firmaları ve Müşavirler arasında farklı şekilde yorumlandığı ve uygulamalarda farklılık yaşandığı gelen taleplerden anlaşılmaktadır. Yukarıda izah etmeye çalıştığımız tereddütler ve olası tüm sorunları kapsayacak şekilde makamlarınızca düzenlemeye ihtiyaç duyulmaktadır.
Gereğini takdir ve tensiplerinize arz ederiz.
Saygılarımızla,
Aslıhan ÇELEBİ Orhan KATTAŞ Ankara Gümrük Müşavirleri Derneği Bursa Gümrük Müşavirleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Yönetim Kurulu Başkanı Serdar KESKİN Taşkın DALAY İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği İzmir Gümrük Müşavirleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin SARIDAĞ Mersin Gümrük Müşavirleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı